Ο κλάδος των χρηματοοικονομικών τεχνολογιών, δηλαδή της παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών αποκλειστικά μέσω καινοτόμων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, αποτελεί μια νέα και διαρκώς αναπτυσσόμενη αγορά, η οποία στη χώρα μας βρίσκεται σε αρχικό στάδιο διαμόρφωσης. Σύμφωνα με έρευνα της Ernst & Young, το 2019, το 64% των ενεργών χρηστών του διαδικτύου παγκοσμίως αποτελούσε και χρήστη υπηρεσιών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, ενώ το 96% των καταναλωτών γνώριζε τουλάχιστον μία σχετική υπηρεσία. Ειδικά για την Ελλάδα, αν και δεν είναι γνωστά τα αντίστοιχα ποσοστά, η διείσδυση των συγκεκριμένων τεχνολογιών παρουσιάζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης, δεδομένης της ραγδαίας αύξησης της υιοθέτησης της ηλεκτρονικής τραπεζικής και των ηλεκτρονικών μέσω πληρωμών κατά τα τελευταία έτη και ενδέχεται αυτή η τάση να συνεχίσει εντατικά, ειδικά δε λόγω και της σχετιζόμενης με την πανδημία COVID-19 κρίση.

Η χρήση των χρηματοοικονομικών τεχνολογιών παρέχει σημαντικά οφέλη για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, καθώς συντελεί στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, τα οποία εμφανίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως η ταχύτητα, η ευκολία, η διαφάνεια, η χαμηλότερη τιμή και η ευρεία διαθεσιμότητα. Ευνοείται, με αυτόν τον τρόπο, η παροχή πληρέστερων και περισσότερο εξατομικευμένων υπηρεσίων, ενώ ενισχύεται η συμμετοχή στη χρηματοοικονομική αγορά χωρίς αποκλεισμούς. Επίσης, καθιστά πιο εύκολη την είσοδο νέων παικτών στην αγορά με διαφορετικά επιχειρηματικά μοντέλα, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τον ανταγωνισμό στις σχετικές αγορές και κάνοντας πιο δύσκολη την λειτουργία καρτέλ.

Ειδικά για τις επιχειρήσεις, οι υπηρεσίες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας παρέχουν ένα επιπλέον όφελος, εκείνο της βελτίωσης της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση και της ενίσχυσης της ρευστότητάς τους, καθώς επιτρέπουν την αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης (π.χ. P2P πλατφορμών δανεισμού). Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις ελληνικές (μικρομεσαίες κυρίως) επιχειρήσεις, η χρηματοδότηση των οποίων δυσχεραίνεται ιδιαίτερα κατά τα τελευταία έτη, λόγω της δυσλειτουργίας του τραπεζικού συστήματος.

Από την πλευρά των παρόχων των υπηρεσιών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, η διάδοσή τους δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, οι οποίες συντελούν στην τόνωση της ανταγωνιστικότητάς τους, μέσω της προαγωγής της καινοτομίας, καθώς και την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Είναι ενδεικτική η αυξανόμενη δραστηριοποίηση στον κλάδο όχι μόνο των πιστωτικών ιδρυμάτων (τα οποία έχουν θέσει ως άμεση προτεραιότητα τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους), αλλά και άλλων επιχειρήσεων (ιδιαίτερα παρόχων υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου και επιχειρείν, καθώς και εταιριών πληροφορικής), start-ups και οργανισμών. Ιδιαίτερα δε μετά την απελευθέρωση της αγοράς, μέσω της εφαρμογής της Δεύτερης Οδηγίας για τις Υπηρεσίες Πληρωμών (PSD2), αναμένεται η ενίσχυση της δραστηριοποίησης των νέων κατηγοριών παρόχων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που ορίζονται σε αυτήν, ήτοι των παρόχων υπηρεσιών εκκίνησης πληρωμών και των παρόχων υπηρεσιών πληροφοριών λογαριασμού.

Οι τυχόν περιορισμοί του ανταγωνισμού ως αποτέλεσμα της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας συνδέονται με τα βασικά χαρακτηριστικά της τεχνολογίας αυτής, τα οποία για τους μεν προμηθευτές είναι κυρίως η χρήση πλατφορμών και δεδομένων, ενώ για τους χρήστες είναι κυρίως η προσβασιμότητα και η λειτουργικότητα.  Στο πλαίσιο αυτό οι τυχόν περιορισμοί του ανταγωνισμοί μπορεί να προκύψουν από: 

(α) τη διαλειτουργικότητα της τεχνολογίας (interoperability) η έλλειψη της οποίας μπορεί να λειτουργήσει ως τεχνητό εμπόδιο εισόδου 

(β) την τυποποίηση της τεχνολογίας (standardization),  η οποία μπορεί να από τη μία να διευκολύνει τη διαλειτουργικότητα,  αλλά παράλληλα μπορεί να διευκολύνει το συντονισμό μεταξύ ανταγωνιστών μειώνοντας ταυτόχρονα τα κίνητρα των ανταγωνιστών για έρευνα και διαφοροποίηση. 

(γ)   την πρόσβαση στα δεδομένα (access) η οποία μπορεί να λειτουργήσει :  

• ως εργαλείο αποκλεισμού ανταγωνιστών 
• ως εργαλείο για τη σύναψη αποκλειστικών συμβάσεων, αν ο κάτοχος των δεδομένων χρησιμοποιεί μία απαραίτητη βάση δεδομένων για να δημιουργήσει ένα δίκτυο συμβάσεων που αποκλείουν τον ανταγωνισμό
• ως εργαλείο για τη σύναψη συζευγμένων συμβάσεων ή πακέτων (tyingorbundling) αν ο κάτοχος των δεδομένων χρησιμοποιεί τη δύναμή του από την κατοχή των δεδομένων αυτών για να μεταφέρει τη δύναμή του σε μία άλλη αγορά και να επιβάλλει τη χρήση των υπηρεσιών του
• ως εργαλείο άμεσης κατάχρησης των καταναλωτών, μέσω πρακτικών προσωποποιημένων τιμών προμήθειας/διακριτικής τιμολόγησης και ελλιπής προστασίας των προσωπικών δεδομένων τους, σύμφωνα με τους κανόνες του GDPR

(δ) τη φορητότητα των δεδομένων (portability), η έλλειψη της οποίας μπορεί να οδηγήσει στην αδυναμία των χρηστών να χρησιμοποιήσουν διαφορετικούς προμηθευτές για διαφορετικές υπηρεσίες, ενώ μπορεί να αποτελέσει εργαλείο διακριτικής τιμολόγησης χρηστών.  

(ε) τη χρήση κοινών αλγορίθμων από ανταγωνιστές (ή διαφορετικών αλγορίθμων οι οποίοι αλληλεπιδρούν), η οποία  μπορεί να διευκολύνει το συντονισμό, καθώς διευκολύνεται η εφαρμογή συμφωνιών, ο εντοπισμός αποκλίσεων και η εφαρμογή αυτόματων αντιδράσεων στις συνθήκες της αγοράς.

Η εκκίνηση της συγκεκριμένης κλαδικής έρευνας σε μια περίοδο κατά την οποία η πανδημία Covid-19 έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις συνήθειες του Έλληνα καταναλωτή, αναδεικνύοντας τη σημασία των ηλεκτρονικών συναλλαγών, εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων που έχει αναλάβει η Επιτροπή Ανταγωνισμού για την προστασία των καταναλωτών τη δύσκολη αυτή συγκυρία. Η χρηματοοικονομική τεχνολογία μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην παροχή καλύτερων, πιο προσβάσιμων και οικονομικά πιο προσιτών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή Ανταγωνισμού αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να εκκινήσει κλαδική έρευνα στις υπηρεσίες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, κάνοντας χρήση της σχετικής δυνατότητας που της παρέχει ο νόμος, προκειμένου να διαπιστώσει εάν και κατά πόσο ο ανταγωνισμός λειτουργεί αποτελεσματικά και να εντοπίσει τυχόν πρακτικές που είναι σε θέση να βλάψουν την ευημερία των καταναλωτών και να εμποδίσουν την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα στην Ελλάδα στο γενικότερο κλάδο.

Η κλαδική έρευνα στη χρηματοοικονομική τεχνολογία θα επικεντρωθεί στους παρακάτω κλάδους:

1. Υπηρεσίες πληρωμών, με έμφαση στα ηλεκτρονικά πορτοφόλια (mobile wallets) και τις P2P ηλεκτρονικές πληρωμές, 
2. Τραπεζικές καταθέσεις και δανεισμός, με έμφαση στο δανεισμό P2P. 
3. Επενδυτικές υπηρεσίες, με έμφαση στις πλατφόρμες σύγκρισης, τα αυτοματοποιημένα εργαλεία παροχής συμβουλών (robo-advisors) και τις αλγοριθμικές συναλλαγές.
4. Υπηρεσίες πληρωμών μέσω εικονικών νομισμάτων με έμφαση στις πληρωμές μέσω κρυπτονομισμάτων και εικονικών πορτοφολιών.
5. Ασφαλιστικές υπηρεσίες, με έμφαση στις πλατφόρμες σύγκρισης και τα αυτοματοποιημένα εργαλεία παροχής συμβουλών (robo-advisors).

με την επιφύλαξη της δυνατότητας της Επιτροπής Ανταγωνισμού να εξειδικεύσει περαιτέρω ή/και να περιορίσει το αντικείμενο της έρευνας ή/και να διευρύνει και σε σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες με σημαντική επίδραση στο χρηματοπιστωτικό τομέα και στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ανάλογα με τα κατά περίπτωση ευρήματα της έρευνας, καθώς αυτή εξελίσσεται.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού προσδοκά να συμμετάσχουν στην έρευνα νεοεισερχόμενες και κατεστημένες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στους ανωτέρω κλάδους, καθώς και εταιρίες τεχνολογίας που αναπτύσσουν προϊόντα και υπηρεσίες για τις δύο πρώτες κατηγορίες εταιριών.  

Στο πλαίσιο της κλαδικής έρευνας στη χρηματοοικονομική τεχνολογία, η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα επικεντρωθεί στην εξέταση ζητημάτων όπως: 

• η οριοθέτηση, ορισμός και χαρτογράφηση των σχετικών αγορών, διερεύνηση επάρκειας υφιστάμενων εργαλείων για την οριοθέτηση της αγοράς και αξιολόγησης τυχόν ισχύος στην αγορά,
• το ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο στις αγορές αυτές, με έμφαση σε τυχόν απαιτήσεις αδειοδότησης, τυχόν ασάφειες ή κενά του πλαισίου αυτού και τυχόν επιπτώσεις στην είσοδο νέων παικτών ή στην επέκταση ήδη υπαρχόντων, 
• τυχόν επιδίωξη της μη διαλειτουργικότητας ηλεκτρονικών πλατφορμών ως μέσο για την πρόκληση δυσχερειών στην πρόσβαση στην αγορά,
• τυχόν χρήση τεχνικών προτύπων και τυχόν σχετικών συμφωνιών τυποποίησης ως μέσο αντιανταγωνιστικού αποκλεισμού ή καταμερισμού της αγοράς,
• τυχόν χρήση μηχανισμών χορήγησης πρόσβασης σε δεδομένα κατά τρόπο που μπορεί να οδηγεί σε πρακτικές αποκλεισμού των ανταγωνιστών,
• τυχόν εκμετάλλευση της ισχύος στα παραδοσιακά κανάλια της αγοράς για την ενίσχυση της ισχύος στο πλαίσιο του καινοφανούς κλάδου fintech, 
• τυχόν χρήση αλγορίθμων ως μέσο συντονισμού και εναρμόνισης συμπεριφορών και τιμολογιακών πολιτικών, 
• αξιολόγηση της καταλληλότητας των εργαλείων του δικαίου ανταγωνισμού να αντιμετωπίσει εντοπιζόμενα ζητήματα σε σύγκριση με τομεακά νομοθετήματα. 

Δεδομένου ότι η συστηματική παρακολούθηση του κλάδου των υπηρεσιών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας έχει εκκινήσει σχετικά πρόσφατα και τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αρκετά περιορισμένα, η κλαδική έρευνα στο συγκεκριμένο κλάδο αποσκοπεί στο να βοηθήσει την Επιτροπή Ανταγωνισμού να αποκτήσει πληρέστερη εικόνα των ανταγωνιστικών συνθηκών που επικρατούν στις υπό διερεύνηση αγορές, ώστε, σε δεύτερο χρόνο, να παρέμβει είτε κατασταλτικά είτε αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών ανταγωνισμού ή κανονιστικών ρυθμίσεων. Με τον τρόπο αυτό, η κλαδική έρευνα στις χρηματοοικονομικές τεχνολογίες βρίσκεται στο επίκεντρο της γενικότερης πρωτοβουλίας της Επιτροπής Ανταγωνισμού για λήψη μέτρων που συνεισφέρουν στην επίτευξη των παρακάτω στόχων:

• Ανασύσταση της Οικονομίας
• Προώθηση της Καινοτομίας
• Συνεισφορά στην Ψηφιακή Μετάλλαξη της χώρας

• Συμμετοχή στην ημερίδα της Επιτροπής Ανταγωνισμού

Εντός του Σεπτεμβρίου 2020, η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα οργανώσει μια ημερίδα για την χρηματοοικονομική τεχνολογία, η οποία φιλοδοξούμε να αποτελέσει ένα πρώτο φόρουμ για να ακουστούν οι θέσεις κάθε ενδιαφερόμενου μέρους. Λόγω των απρόβλεπτων συνθηκών που έχει διαμορφώσει η πανδημία του κορωναϊού (Covid-19), η σχετική ημερίδα είναι πολύ πιθανό να πρέπει να πραγματοποιηθεί διαδικτυακά, με τη μορφή τηλεδιάσκεψης. Παρακαλούμε όπως εκδηλώσετε το ενδιαφέρον σας για συμμετοχή στην τηλεδιάσκεψη, αποστέλλοντας email στην ηλεκτρονική διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., μέχρι τις 24 Αυγούστου 2020. Παρακαλείστε όπως αναφέρετε στο μήνυμά σας και την επωνυμία του φορέα ή της επιχείρησης που εκπροσωπείτε. Η ημερίδα ή τηλεδιάσκεψη θα λάβει χώρα την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2020. Ειδική πρόσκληση με λεπτομέρειες για την ακριβή ημερομηνία και ώρα της ημερίδας ή τηλεδιάσκεψης, καθώς και για τον τρόπο επικοινωνίας, θα σταλεί στους συμμετέχοντες εν ευθέτω.

• Υποβολή υπομνημάτων

Παράλληλα με τη συμμετοχή σας στην ημερίδα - τηλεδιάσκεψη της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τη χρηματοοικονομική τεχνολογία, καλείστε να υποβάλετε εγγράφως τα σχόλια και τις θέσεις σας με τη μορφή υπομνήματος, έως την Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου 2020. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα επεξεργαστεί τα υπομνήματα που θα συγκεντρωθούν και θα  δημοσιεύσει έναν ανώνυμο περιληπτικό πίνακα των προβλημάτων που τέθηκαν στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα, δίνοντας επίσης την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να εκφράσουν τις απόψεις τους στην ειδικά διαμορφωμένη ημερίδα ή τηλεδιάσκεψη. 

Εάν επιθυμείτε το υπόμνημά σας ή μέρος αυτού να αντιμετωπιστεί ως απόρρητο, παρακαλούμε όπως προβείτε σε σχετική δήλωση κατά την υποβολή του.

Η συμμετοχή στη διαβούλευση είναι ανοιχτή σε οποιονδήποτε είναι σε θέση εύλογα να παράσχει χρήσιμες πληροφορίες και σχόλια για κάποιο ή κάποια από τα ζητήματα που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας κλαδικής έρευνας. Θα εκτιμήσουμε ιδιαίτερα τη συμμετοχή:

• πιστωτικών ιδρυμάτων
• ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος και πληρωμών
• εταιριών τεχνολογίας
• λοιπών παρόχων υπηρεσιών χρηματοοικονομικών τεχνολογιών, όπως παρόχων υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου και επιχειρείν, εταιριών πληροφορικής κ.λπ.
• εταιριών παροχής ασφαλιστικών και επενδυτικών υπηρεσιών  
• συνδέσμων και σωματείων
• συμβούλων επιχειρήσεων, δικηγορικών γραφείων και εταιριών, οικονομολόγων
• εκπροσώπων της πανεπιστημιακής κοινότητας και ερευνητών

Η κατάθεση εγγράφων με φυσική παρουσία ή με ταχυδρομείο δεν θα είναι πλέον εφικτή. Οι συναλλασσόμενοι με την ΕΑ, για υποθέσεις τους, καλούνται να χρησιμοποιούν αποκλειστικά τις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις αλληλογραφίας:

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. για κατάθεση εγγράφων στην ΕΑ,

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. για κατάθεση γνωστοποιήσεων συγκεντρώσεων, 

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. για κατάθεση καταγγελιών,

ή μέσω της φόρμας του website της Επιτροπής Ανταγωνισμού για κατάθεση γενικών ερωτημάτων ή αιτημάτων πληροφόρησης.

Η επικοινωνία με τη Γενική Διεύθυνση μπορεί να πραγματοποιείται είτε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον κατάλογο του προσωπικού της ΕΑ, είτε μέσω των συγκεκριμένων παρακάτω τηλεφώνων:

• Πρωτόκολλο: 210 – 8809139 ή 210-8809331
• Δ/νση Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης: 210 – 8809209
• Α΄Δ/νση Οικονομικής Τεκμηρίωσης: 210 – 8809236
• Β΄Δ/νση Οικονομικής Τεκμηρίωσης: 210 – 8809217
• Δ/νση Νομικής Τεκμηρίωσης: 210 – 8809248
• Επιτροπή
• Γραφείο Προέδρου, Αντιπροέδρου και Εισηγητών: 210 – 8809202
• Γραμματεία ΕΑ: 210 – 8809215 ή 210-8809212 (για θέματα οργάνωσης ακροαματικών διαδικασιών και θεμάτων της Ολομέλειας της Επιτροπής)

Η Ολομέλεια της ΕΑ θα διεξάγει τις προγραμματισμένες συνεδριάσεις και διασκέψεις μέσω πλατφόρμας τηλεδιάσκεψης κατόπιν πιστοποίησης των χρηστών.

Οι εκ του νόμου δεσμευτικές προθεσμίες εξακολουθούν να ισχύουν στις εργασίες της ΕΑ και η ίδια θα εξακολουθήσει να επιτελεί το έργο της, να εξετάζει τις υποθέσεις της (συμπεριλαμβανομένων και των συγκεντρώσεων) και να λαμβάνει αποφάσεις – μέσω και της άμεσης προσαρμογής του προσωπικού της σε εξ αποστάσεως εργασίας. Ταυτόχρονα, θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί τα χρονοδιαγράμματα, παρέχοντας, όπου επιτρέπεται, παράταση προθεσμιών. Κάθε τροποποίηση θα κοινοποιείται στα ενδιαφερόμενα μέρη και θα αναρτάται δημόσια στην ιστοσελίδα της ΕΑ.