Η Επιτροπή Ανταγωνισμού (Ε.Α.), στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, με στόχο την ενδελεχή ανάλυση και διερεύνηση των συνθηκών ανταγωνισμού που επικρατούν σε κρίσιμους τομείς της εθνικής οικονομίας, διενήργησε κλαδική έρευνα και στον κλάδο παραγωγής, διανομής και εμπορίας βασικών καταναλωτικών ειδών και ιδίως ειδών διατροφής, καθώς και ειδών καθαριότητας και προσωπικής υγιεινής. 

Ειδικότερα, εξετάστηκαν:

•           η διάρθρωση της εφοδιαστικής αλυσίδας των σούπερ μάρκετ για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων και το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας, 

•           οι ενδεχόμενες αλλαγές που θα επιφέρει η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου και των νεών τεχνολογιών,

•           συγκεκριμένες πρακτικές εκπτώσεων, 

•           η διαχείριση προϊόντων κατά κατηγορία (category management),

•           ζητήματα σχετικά με τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας,

•           οι αγοραστικές συμμαχίες για συγκεκριμένα βασικά καταναλωτικά προϊόντα και ιδίως είδη διατροφής,

•           καθώς και η διαπραγματευτική δύναμη (προμηθευτών και σούπερ μάρκετ).

Η κλαδική έρευνα επικεντρώθηκε σε δείγμα έντεκα (11) κατηγοριών προϊόντων, και συγκεκριμένα: (1) αλλαντικά, (2) αναψυκτικά – έτοιμο τσάι – ενεργειακά ποτά – σόδες, (3) απορρυπαντικά ρούχων σε σκόνη, (4) γιαούρτι και επιδόρπια γιαουρτιού, (5) δημητριακά για πρωινό, (6) ζυμαρικά, (7) καφές, (8) όσπρια, (9) τυρί φέτα, (10) χαρτί υγείας και (11) ψωμί συσκευασμένο για τοστ.

Σε συνέχεια των βασικών διαπιστώσεων της έρευνας και προβληματισμών της Επιτροπής όσον αφορά τον ανταγωνισμό σε διάφορα επίπεδα της αλυσίδας αξίας προτείνονται λύσεις που θα μπορούσαν να έχουν ως στόχο όχι μόνο την προστασία του άμεσου πλεονάσματος του καταναλωτή με την ενίσχυση του οριζόντιου ανταγωνισμού, αλλά και εμμέσως την αύξηση του πλεονάσματος του καταναλωτή,  της οικονομικής αποτελεσματικότητας μέσω της ανάπτυξης της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας και την ανθεκτικότητα (resilience) της εφοδιαστικής αλυσίδας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέσω της ενίσχυσης του κάθετου ανταγωνισμού στις επηρεαζόμενες αλυσίδες αξίας. Οι προτεινόμενες λύσεις είναι:

α) Υιοθέτηση μη δεσμευτικής νομοθεσίας (soft law) μέσω μίας υβριδικής ρύθμισης περιπτώσεων σημαντικής διαπραγματευτικής ισχύς. Τέτοια μη δεσμευτική νομοθεσία μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, μέσω ενός «Κώδικα Δεοντολογίας» ή ενός Οδηγού Καλών Πρακτικών μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών ιδίως για τις πρακτικές που προβληματίζουν, τόσο όσον αφορά τους τελικούς καταναλωτές, όσο και τα προηγούμενα στάδια από αυτό των σούπερ μάρκετ, δηλαδή τους προμηθευτές. Τέτοιες «καλές πρακτικές» δύνανται να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά και σύμφωνα με τους κανόνες του δικαίου ανταγωνισμού εξωτερικά κόστη και προβλήματα από την πλευρά της προσφοράς, ιδιαίτερα στις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν τώρα στην αγορά . 

β) Πιθανές νομοθετικές αλλαγές, π.χ. τροποποίηση των Κανόνων Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών (ΔΙΕΠΠΥ)   και, 

γ) Πιθανή εισαγωγή νέων θεσμών, όπως ενός Διαμεσολαβητή (Ombudsman) ή Εντολοδόχου, ο οποίος θα  διορίζεται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, και ο οποίος θα παρακολουθεί συστηματικά τις αγορές όπου παρατηρείται σημαντική διαπραγματευτική ισχύ προμηθευτών ή αγοραστών, και επιπλέον θα αποτελεί κόμβο επικοινωνίας και πληροφόρησης για θέματα που θίγουν τον κλάδο συνεισφέροντας εν γένει στο ελεγκτικό έργο της Επιτροπής Ανταγωνισμού. 

Ειδικά αναφορικά με την πρόταση ορισμού Διαμεσολαβητή ή Εντολοδόχου, στις δύσκολες και έκτακτες συνθήκες, τις οποίες αντιμετωπίζει η χώρα (Covid-19), o Διαμεσολαβητής ή Εντολοδόχος, με τις δυνατότητες συνεχούς επίβλεψης της αγοράς που θα έχει, θα μπορούσε να παρέχει πληροφορίες στην Ε.Α. για την κατάσταση της αγοράς και για τις αντικειμενικές ανάγκες των επιχειρήσεων στις ειδικές αυτές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, ώστε η Ε.Α. να δώσει κατευθύνσεις για πρακτικές που, παρά την πιθανότητα περιορισμού του ανταγωνισμού, ενδέχεται να είναι απαραίτητες για την οργάνωση της ασφάλειας προμηθειών και των δικτύων διανομής και γενικότερους λόγους δημοσίου συμφέροντος, συνεπώς επιφέροντας θετικές συνέπειες στην οικονομική αποτελεσματικότητα και την ανθεκτικότητα (resilience) της εφοδιαστικής αλυσίδας που μπορούν πιθανώς να λειτουργήσουν ως αντίβαρο σε πιθανές αντι-ανταγωνιστικές επιπτώσεις. 

Μπορείτε να βρείτε την Περίληψη της Ενδιάμεσης Έκθεσης εδώ.          

Βάσει της κείμενης νομοθεσίας, η Ε.Α. δύναται να παρέμβει κάνοντας χρήση των άρθρων 1, 2 και 5 μέχρι 10 Ν. 3959/2011 προκειμένου να αντιμετωπίσει προβλήματα  που βλάπτουν τη λειτουργία του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Επιπλέον, και εφόσον τα εργαλεία αυτά δεν επαρκούν, δύναται, με αιτιολογημένη απόφασή της, να λάβει κάθε αναγκαίο μέτρο για τη δημιουργία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού στο συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας (άρθρο 11 Ν. 3959/2011).

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λάβουν μέρος στη δημόσια διαβούλευση, συμμετέχοντας στη σχετική ημερίδα-τηλεδιάσκεψη που θα διοργανώσει η Επιτροπή Ανταγωνισμού εντός του μηνός Μαΐου 2020, ή/και υποβάλλοντας τις απόψεις τους εγγράφως, με τη μορφή υπομνήματος εδώ.