Περίληψη Απόφασης

Η Ολομέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) με την υπ’ αριθ. 758/2021 ομόφωνη απόφασή της («Απόφαση») διαπιστώνει ότι ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΤΩΝ ΑΝΕΛΚΥΣΤΗΡΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΣΥΣΕΒΕ) υπέπεσε σε παράβαση του άρθρου 1 του Ν. 3959/2011 για το χρονικό διάστημα από την 31-03-2006 έως την 15-12-2020.

Η παράβαση αφορούσε σε καταστατική πρόβλεψη καθορισμού κατώτατων ορίων αμοιβής των εγκαταστατών-συντηρητών ανελκυστήρων με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου, η οποία όμως δεν υιοθετήθηκε.  

Η ΕΑ επέβαλε επίσης μία σειρά διορθωτικών/συμπεριφορικών μέτρων στον Σύνδεσμο προκειμένου να ενημερωθούν τα μέλη του και οι καταναλωτές και να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στον κλάδο εγκατάστασης και συντήρησης ανελκυστήρων.

Ιστορικό

Η έρευνα της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού επικεντρώθηκε στη διερεύνηση της συμπεριφοράς δύο συνδέσμων επαγγελματιών ενεργών στην αγορά εγκατάστασης και συντήρησης ανελκυστήρων, αφενός του Συνδέσμου Εγκαταστατών και Συντηρητών Ανελκυστήρων («ΣΕΣΑ»), και αφετέρου του ΣΥΣΕΒΕ.  Η παρούσα απόφαση αξιολογεί μόνο τις πρακτικές του ΣΥΣΕΒΕ. Επί των πρακτικών του ΣΕΣΑ εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 750/2021 Απόφαση Διευθέτησης της Επιτροπής Ανταγωνισμού. H έρευνα της ΓΔΑ επικεντρώθηκε στην αξιολόγηση των ακόλουθων πρακτικών εκ μέρους του ΣΥΣΕΒΕ, ήτοι τον ορισμό κατώτατων ορίων αμοιβής των μελών του ΣΥΣΕΒΕ.

Σχετική Αγορά

Η σχετική προϊοντική αγορά είναι η αγορά παροχής υπηρεσιών εγκατάστασης και συντήρησης/επισκευής/εκσυγχρονισμού ανελκυστήρων, ενώ η σχετική γεωγραφική αγορά καταλαμβάνει την περιοχή της Βορείου Ελλάδος, καθώς σε αυτή την περιοχή δραστηριοποιούνται τα μέλη του ΣΥΣΕΒΕ.

Νομική Εκτίμηση

Απόφαση Ένωσης Επιχειρήσεων 

Ο ΣΥΣΕΒΕ συνιστά ένωση επιχειρήσεων, η οποία καταλαμβάνεται από τις διατάξεις του δικαίου του ανταγωνισμού, εν προκειμένω το άρθρο 1 Ν. 3959/2011, καθώς μέλη του είναι επιχειρήσεις (οι εγκαταστάτες-συντηρητές ανελκυστήρων), τα εμπορικά συμφέροντα των οποίων εξυπηρετεί, όπως προκύπτει από τον καταστατικό σκοπό του. 

Η τήρηση των προβλέψεων του Καταστατικού του ΣΥΣΕΒΕ είναι υποχρεωτική για τα μέλη του. Η δεσμευτικότητα αυτή προκύπτει πρωτίστως από το ίδιο το κείμενο του Καταστατικού, που εκφράζει τη συλλογική βούληση των μελών του.

Αντικείμενο απόφασης, η οποία αντίκειται στο άρθρο 1 Ν. 3959/2011

Το Καταστατικό του ΣΥΣΕΒΕ, ως ίσχυε μέχρι την 15-12-2020, εμπίπτει στην κατά το άρθρο 1 του Ν. 3959/2011 έννοια της απόφασης ένωσης επιχειρήσεων. Ειδικότερα, προβλεπόταν κατά το άρθρο 13 παρ. 10 του Καταστατικού, ο καθορισμός κατώτατων ορίων αμοιβής των εγκαταστατών-συντηρητών ανελκυστήρων με απόφαση του ΔΣ, το οποίο, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης μέλους του ΣΥΣΕΒΕ και μετά από έκδοση σχετικής γνωμοδότησης από το Πειθαρχικό Συμβούλιο σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ. 2 στοιχ. ιβ) του Καταστατικού, μπορούσε να διαγράψει, κατά τη ρητή διάταξη του άρθρου 8 παρ. 5 του Καταστατικού, «οριστικά» το μέλος αυτό που δεν συμμορφώθηκε. 

Σημειώνεται ότι δεν διαπιστώθηκε εφαρμογή των επίμαχων άρθρων του Καταστατικού, καθώς από τα στοιχεία του φακέλου δεν προέκυψε να υιοθετήθηκε συγκεκριμένη κατώτατη αμοιβή με απόφαση είτε της ΓΣ είτε του ΔΣ του ΣΥΒΕΣΕ. 

Διευκρινίζεται ότι η τροποποίηση του Καταστατικού αποφασίσθηκε από την από 10.10.2020 Γενική Συνέλευση του ΣΥΣΕΒΕ, η δε τροποποίηση κατατέθηκε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης στις 15.12.2020. 

Διορθωτικά - Συμπεριφορικά μέτρα

Βάσει της αρχής της αναλογικότητας και λαμβάνοντας υπόψη σχετική νομολογία (ΕπΑντ 554/VII/2012 και ΕπΑντ675/2018) καθώς και όλες τις συνθήκες και ειδικές περιστάσεις, ιδίως ότι (α) οι επίμαχες καταστατικές προβλέψεις δεν εφαρμόστηκαν και ότι (β) με δική του πρωτοβουλία και μάλιστα πριν την έκδοση της σχετικής Εισήγησης ο ΣΥΣΕΒΕ προέβη σε τροποποίηση του Καταστατικού του με απαλοιφή των παραβατικών ρητρών, η Επιτροπή έκρινε ομόφωνα, ότι μπορεί να διαπιστωθεί παράβαση και να απευθυνθεί, κατ’ εξαίρεση και λόγω αυτών των ειδικών περιστάσεων, μόνο σύσταση στον ΣΥΣΕΒΕ σε σχέση με τις επίμαχες καταστατικές ρήτρες, οι οποίες εξάλλου έχουν ήδη απαλειφθεί, αλλά και με σκοπό μη επανάληψης παρόμοιας συμπεριφοράς στο μέλλον. 

Στην παρούσα υπόθεση η Επιτροπή έκρινε ότι η ενημέρωση τόσο του συνόλου των μελών του ΣΥΣΕΒΕ, όσο και ευρύτερα του καταναλωτικού κοινού, ότι οι συντηρητές ανελκυστήρων δύνανται να προσφέρουν ελεύθερα και χωρίς κανένα περιορισμό κατά το δίκαιο του ανταγωνισμού χαμηλότερες από τις υφιστάμενες τιμές συντήρησης σε κάθε ανελκυστήρα και εν γένει ότι είναι ελεύθεροι να καθορίζουν αυτόνομα τις τιμές συντήρησης που θα προτείνουν στους καταναλωτές, είναι ικανή να συμβάλλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικής διαδικασίας και να ενθαρρύνει νέους συντηρητές να εισέλθουν στη σχετική αγορά με μειωμένες τιμές, με τελικό αποτέλεσμα την τόνωση του ανταγωνισμού.

Ενόψει αυτού επέβαλε μία δέσμη διορθωτικών/ συμπεριφορικών μέτρων. 

Σύμφωνα με την Απόφαση της ΕΑ ο ΣΥΣΕΒΕ οφείλει, εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού:

• να αποστείλει ηλεκτρονική επιστολή (mail) και συστημένη επιστολή ταχυδρομικά σε όλα τα μέλη του, για την ήδη τελεσθείσα τροποποίηση του Καταστατικού του και την απαλοιφή των παραβατικών καταστατικών ρητρών, καθώς για την υποχρέωσή του να μην εμπλακεί από εδώ και στο εξής σε οιαδήποτε πρωτοβουλία που θα συνεπάγεται τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό τιμών στο πλαίσιο της δραστηριότητάς του και μεταξύ των μελών του. Στις επιστολές αυτές θα πρέπει να υπάρχει ρητή παραπομπή  στην απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού·
• να ανακοινώσει στην επόμενη Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου και να αναρτήσει στην ιστοσελίδα του κείμενο για την ήδη τελεσθείσα τροποποίηση του Καταστατικού του και την απαλοιφή των παραβατικών καταστατικών ρητρών, καθώς για την υποχρέωσή του να μην εμπλακεί από εδώ και στο εξής σε οιαδήποτε πρωτοβουλία που θα συνεπάγεται τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό τιμών στο πλαίσιο της δραστηριότητάς του και μεταξύ των μελών του. Στην ιστοσελίδα του ΣΥΣΕΒΕ και στα γραφεία του θα πρέπει επιπλέον να αναρτηθεί η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού·
• να δημοσιεύσει, εντός τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σε δύο (2) εφημερίδες τοπικής εμβέλειας κείμενο στο οποίο θα γίνεται υπόμνηση της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού και θα αναφέρεται η ήδη τελεσθείσα τροποποίηση του Καταστατικού του και η απαλοιφή των παραβατικών καταστατικών ρητρών, καθώς για η υποχρέωσή του να μην εμπλακεί από εδώ και στο εξής σε οιαδήποτε πρωτοβουλία που θα συνεπάγεται τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό τιμών στο πλαίσιο της δραστηριότητάς του και μεταξύ των μελών του· και
• να διοργανώσει εκπαιδευτικά Σεμινάρια σε συνεργασία με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, σχετικά με τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού και τις υποχρεώσεις και δικαιώματα των μελών του.

Τα επιβαλλόμενα συμπεριφορικά μέτρα ενισχύουν την συμμόρφωση των επαγγελματιών με το δίκαιο του ανταγωνισμού και τονίζουν των παιδευτικό ρόλο των επιβαλλόμενων από την Επιτροπή κυρώσεων – πέραν του αποτρεπτικού ρόλου των τελευταίων. 

Τέλος, υπενθυμίζεται ότι τυχόν παράβαση του δικαίου του ανταγωνισμού δύναται να επισύρει και ποινικές κυρώσεις.